MELİSA VARDAL – “Türkiye Cumhuriyeti’nin temeli kültürdür. Cumhuriyet, varlıklı Türk ulusal kültürünün üzerine kurulmuştur” diyen Mustafa Kemal Atatürk, Cumhuriyet’i kurduğu toprakların kültürel birikiminin zenginliğini ön plana çıkarmak için müzeciliğin gelişimini her vakit destekledi. Cumhuriyet Dönemi’nde yapılan birinci müze binası Ankara Etnografya Müzesi’ydi. Ulu Lider, başta Hititler olmak üzere Anadolu’daki eski uygarlıklar için yapılan hafriyatları destekledi ve ülkede müze sayısının artırılmasına öncelik verdi. Osmanlı Dönemi’nde toplam 16 müze ve müze deposu varken Cumhuriyet’in birinci 15 yılında 37 yeni müze ve müze deposu kuruldu. 1924’te Bakanlar Kurulu kararıyla Topkapı Sarayı’nın mevcut koleksiyonu ile müze olarak ziyarete açılması kararı alındı.
Tarih aydınlanıyor!
Bu yıl Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın öncülüğünde hayata geçirilen “Gece Müzeciliği” projesi, antik kentleri ve müzeleri gece de ziyaretçilere açarak eşsiz bir tecrübe sunuyor. Bilhassa yaz aylarında kavurucu sıcaklardan bunalanlar için ülkü bir alternatif olan gece müzeciliği, mistik atmosferi ve büyüleyici ışıklandırma sistemiyle tarihi yerlere farklı bir boyut kazandırıyor. Birinci olarak Efes ve Hierapolis ören yerlerinde başlatılan proje, Antalya’daki Side, Aspendos ve Patara antik kentleriyle devam etti. Bu yıl Topkapı Sarayı da Harem, Kubbealtı ve Köşkler Bahçesi üzere kısımlarını özel ışıklandırma ve rehber eşliğinde gece çeşitlerine açtı.
Dijital Tecrübe Müzeleri
Türkiye, tarihi ve kültürel mirasını muhafaza altına almanın yanı sıra bu mirası yenilikçi tekniklerle gelecek jenerasyonlara aktarma konusunda da değerli adımlar atıyor. Bu kapsamda 2023 yılında açılan Efes Tecrübe Müzesi, 2024 yılında yenilenerek ziyaretçilerine kapılarını tekrar açarken, Ayasofya Tarih ve Tecrübe Müzesi de bu yıl hizmete girerek ziyaretçilere interaktif ve sürükleyici bir tarih seyahati sunuyor. Efes Tecrübe Müzesi, 2024 yılında Mondo-Dr Awards’ta “En Âlâ Müze” mükafatına layık görüldü.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın bu yıl müzelerde erişilebilirliği artırmak maksadıyla hayata geçirdiği “Sesli Müzecilik” projesine de uygulama ile erişilebiliyor. Uygulama işaret lisanı dayanağı de sağlayarak işitme engelli bireylerin müze tecrübesini zenginleştiriyor.
Yıldız Sarayı açıldı
Osmanlı İmparatorluğu’nun son ihtişamlı yapılarından Yıldız Sarayı, beş yıl süren titiz onarım çalışmalarının akabinde 19 Temmuz 2024’te kapılarını yine ziyaretçilerine açtı. “Büyük Mabeyn Köşkü”, “Çit Kasrı”, “Küçük Mabeyn Köşkü” ve “Harem Dairesi” üzere yapılar birinci kere ziyarete açıldı. “Hamid Bahçesi” olarak bilinen ve doğal güzellikleriyle öne çıkan bahçe de yine düzenlendi. Birinci sefer ziyarete açılan yapılar ortasında “Limonluk”, “Hamam”, “III. Selim Çeşmesi”, “Ada Köşkü” ve “Cihannüma Köşkü” de bulunuyor.
Festival büyüyor
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın öncülüğünde 2021 yılında başlatılan Türkiye Kültür Yolu Şenliği, 2024 yılında 16 kente yayılarak daha da büyüdü. Şenlik boyunca konserler, stantlar, tiyatro oyunları, opera ve bale şovları, atölyeler ve daha pek çok aktiflik sanatseverlerle buluştu. Rotaya gelecek yıl Malatya, Manisa, Mardin ve Kayseri’nin de eklenmesiyle toplam 20 kentte şenlik coşkusu hissedilecek. Türkiye Kültür Yolu Şenlikleri 2028 yılına kadar 35 ili kapsayacak. Atatürk Kültür Merkezi (AKM), 2024 yılında da sanatın her kolundan seçkin örnekleri ağırlayarak İstanbullu sanatseverler için vazgeçilmez bir adres oldu. İstanbul Kültür Yolu Festivali’nin kalbi de AKM’de attı.
12 bin 155 eser ülkeye döndü
Kültür ve Turizm Bakanlığı, ülkemizden kaçırılan eserlerin iadeleriyle ilgili çalışmalarına bu yıl daha da hızlandırdı. Son olarak bakanlığın teşebbüsleri ve milletlerarası iş birliğiyle M.Ö. 530 yılına tarihlenen ender bronz sedir, J. Paul Getty Müzesi tarafından Türkiye’ye iade edildi. Bu iade ile 2024’te Türkiye’ye getirilen eser sayısı 36’ya ulaştı. 2002’den bu yana toplamda 12 bin 155 eser ülkeye geri kazandırıldı.